Er zijn ca 800.000 slachtoffers van narcisme in Nederland, zij hebben het Narcistisch Slachtoffer Syndroom (NSS). Niet alleen op de slachtoffers is de impact erg groot, ook maatschappelijk. Slachtoffers hebben langdurige psychische hulp, zorg en begeleiding nodig en kunnen vaak niet werken, dus ontvangen een uitkering.
Slachtoffers zien heel vaak niet dat ze in een narcistische relatie zitten want de narcisten kunnen ook heel aardig en lief lijken, het spel van afstoten en aantrekken (lovebombing en devaluatie). Deze cyclus is verwarrend, verslavend en put het slachtoffer emotioneel uit omdat het steeds opnieuw hoop geeft op een terugkeer naar de 'goede' fase. De narcistische relaties kunnen zijn kind - ouder(s), partner en werk. Het kan soms jaren duren voordat een slachtoffer ziet waar zij/hij in zit. Experts gebruiken daarom ook wel de uitspraak van voetballegende Johan Cruijff:
80.000 tot 160.000 mensen hebben een Narcistische Persoonlijkheid Stoornis (NPS) en veroorzaken zeer groot leed. Deze aantallen zijn schattingen en kunnen ook veel hoger liggen. Dat komt omdat narcisten vaak verborgen zijn en zich niet laten behandelen.
Vaak lijden slachtoffers aan het Stockholmsyndroom of traumabonding, er is een gevoel van permanente dreiging van gevaar waaraan bijna niet te ontsnappen valt. Uit overlevingsdrang moet een slachtoffer meegaan in het manipulatieve gedrag van de dader. Slachtoffers lopen vaak ook concreet gevaar van onveiligheid of groot verlies. Fysiek of seksueel geweld, financieel misbruik of financiële druk, verlies van de kinderen of stalking door de narcist kunnen allemaal voorkomen.
Emotioneel en psychisch misbruik hebben de meest duurzame schadelijke effecten op mensen die dit, zeker als kind, hebben moeten ondergaan in vergelijking tot fysiek en/of seksueel geweld. Een narcist heeft niet alleen psychische invloed, maar de voortdurende angsten en dreigingen kunnen bij de slachtoffers ook leiden tot levenslange zeer ernstige fysieke klachten. Veel voorkomende klachten zijn onder andere dissociatie, slapeloosheid en nachtmerries, hartkloppingen en hoge bloeddruk, spierspanning met pijn, fibromyalgie, reuma, en maagproblemen.
Narcisten zijn moeilijk te herkennen en vallen vaak voor de buitenwereld niet op, daar zijn het de meest vriendelijke en charmante mensen. Dat maakt het voor de slachtoffers moeilijk om herkenning en steun te krijgen, want niemand van buiten ziet de donkere duivelse zijde. Ook slachtoffers zelf hebben vaak niet helemaal door waar ze in zitten en hoe destructief het voor hun leven is. Sommige slachtoffers "ontsnappen" pas als ze 40, 50 jaar of ouder zijn. Zij komen dan tot de ontdekking dat hun leven verwoest is. Anderen kunnen niet meer tegen de situatie en plegen zelfmoord, vaak wordt door de onzichtbare opmaat geen link gelegd met narcisme.
Hulp aan slachtoffers is erg lastig maar mogelijk als ze niet meer onder invloed staan van de narcist. Anders is het als ze zich nog in de greep van de narcist bevinden. Ze worden vaak zo geïsoleerd dat contact met de buitenwereld en soms zelf met de familie lastig of zelfs onmogelijk wordt. Vaak probeert de narcist er voor te zorgen dat het slachtoffer voor gek wordt verklaard en op enig moment gaat die het ook zelf geloven. Omdat omstanders en familie het slachtoffer zelf niet of weinig zien, gaan die het ook geloven. Daardoor raakt het slachtoffer nog meer geïsoleerd, trekt zich terug en ziet het leven als doelloos. Het wordt een fuik waarin het slachtoffer steeds verder weg komt en zichzelf verliest. Zodra er mensen in de buurt van het slachtoffer komen die de narcist doorzien, begint deze een campagne om deze mensen uit te sluiten. Daarbij schuwen ze niets, zelfs politie en andere instanties worden hiervoor misbruikt. Aangiftes wegens smaad, laster en stalking worden niet geschuwd. Omdat instanties als politie en OM meestal weinig expertise hebben en een narcist vaak aardig en charmant is, geloven die vaak de narcist waardoor het slachtoffer nog dieper weg zakt. Ook het slachtoffer kan ingezet worden voor iets dat de narcist eigenlijk wil, dat maakt het nog moeilijker.
Meestal willen narcisten hun eigen zelfbeeld bevestigen en beschermen en doen dat op verschillende, vaak destructieve manieren. Verborgen narcisten voelen zich altijd het slachtoffer en ‘kunnen nergens iets aan doen’. Narcisten controleren hun slachtoffers en gaan daarin soms heel ver door onder andere bankrekeningen, mail, telefoons en social media te volgen of zelfs over te nemen. Naast extreme controle manipuleren narcisten, vaak heel geraffineerd door de waarheid net iets te verdraaien waardoor het verhaal anders wordt.
Narcisten weten dat ze anderen schaden maar vinden hun gedrag geoorloofd. Ze lijken controle te hebben over hun destructieve gedrag want ze kiezen wie deze behandeling ‘verdient’ en wie niet. Door ontbrekende empathie en een slecht werkende gewetensfunctie (de mate hiervan verschilt) is er geen innerlijke drijfveer om de ander goed te behandelen.
Voor hulp:
- Zelfmoordpreventie 113
Opvang en hulp:
- Moviera
- Sterk huis
- Filomena Groningen, Rotterdam en Brabant
- Slachtofferhulp Nederland
- Slachtofferwijzer – psychische mishandeling
- Centrum Seksueel Geweld (CSG)
- Hersenstichting – angststoornissen
- Mind – angststoornissen
- GGZ – angststoornissen
- UMCG – angststoornissen
- Dissociatie
meer links volgen